Kennisdomein kwaliteit, veiligheid en toezicht in sociaal domein - Move professionals
Kennisdomein kwaliteit, veiligheid en toezicht in sociaal domein
Sociaal domein is het veld dat uitvoering geeft aan de Jeugdwet, Participatiewet, Wmo en deels de wet Publieke gezondheid. Hierin werken gemeenten en maatschappelijke organisaties samen aan gezondheid, welzijn en veiligheid.
In het organisatieadvies, het beleidsadvies en de calamiteitenonderzoeken van Move professionals in Utrecht krijgen we te maken met vraagstukken en dilemma's over kwaliteit, veiligheid en toezicht in het sociaal domein. We volgen dit thema en verzamelen de belangrijkste kennisbronnen. We delen dat overzicht graag met onze volgers en klanten 🔗 (portfolio).
Toezicht Sociaal Domein (TSD)
In het Toezicht Sociaal Domein (TSD) werken 4 rijksinspecties samen. De samenwerkende inspecties zijn verantwoordelijk voor zowel het toezicht op de kwaliteit van de uitvoering door de onder toezicht staande organisaties (via sectoraal toezicht), als voor de kwaliteit van de samenwerking van de onder toezicht staande organisaties (via samenwerkend toezicht). Ze richten zich op de vraag of kwetsbare jeugdigen en volwassenen tijdig de zorg en ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Het gaat om de uitvoering door gemeenten van de:
- Participatiewet
- Jeugdwet
- Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
- Wet passend onderwijs
De vier inspecties die binnen Toezicht Sociaal Domein samenwerken zijn:
- Inspectie Justitie en Veiligheid
- De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
- Inspectie van het Onderwijs
- De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Sociaal domein regie
Deze website is een handreiking voor regisseurs, gemeenten en instellingen die verantwoordelijk zijn voor de regie van zorg en ondersteuning aan kwetsbare gezinnen. Wat heeft een goede regisseur nodig aan kennis, competenties en bevoegdheden? Wat moet voor de regisseur geregeld zijn?
- Website regie sociaal domein
Toezicht op rechtmatigheid in sociaal domein
Niet de rijksinspecties, maar de gemeenten houden toezicht op de rechtmatigheid van de voorzieningen in het sociaal domein. Gemeenten dienen op grond van artikel 2.1.3 lid 4 van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015 in de verordening regels opstellen over de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van een maatwerkvoorziening of een PGB.
Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
De Wmo 2015 verplicht gemeenten daarnaast tot het uitvoeren van periodieke heronderzoeken naar toegekende maatwerkvoorzieningen en PGB’s. Hoe vaak die onderzoeken moeten plaatsvinden is niet in de Wmo 2015 geregeld. Gemeenten kunnen zelf prioriteiten stellen en daarbij rekening houden met fraudegevoeligheid van bepaalde voorzieningen. Het is belangrijk dat een gemeente zich er bij de opdrachtverstrekking aan de toezichthouder van bewust is dat het toezicht op de rechtmatigheid vraagt om een specifieke expertise.
Toezicht in Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo 2015. Vanaf 1 januari 2015 zijn ze ook verantwoordelijk voor het toezicht daarop. Op onderstaande website veel handreikingen en factsheets
De IGJ gaat vanaf 2020 meer focus leggen op gebieds- en regiogerichte inrichting van zorg. Dat vraagt om een sector overstijgende blik, zo stelt IGJ. Waar nodig gaat ze daarvoor meer samenwerken met het Wmo-toezicht van gemeenten. Daarnaast biedt de inspectie ook ondersteuning aan gemeenten bij de uitvoering van het Wmo-toezicht. Dat gaat bijvoorbeeld om praktische ondersteuning in samenwerking met de Wmo-toezichthouder, zoals bij onderzoeken naar aanleiding van gemelde calamiteiten. De invoering van de Wmo 2015 legt de verantwoordelijkheid voor de maatschappelijke zorg en het toezicht hierop bij gemeenten. In een jaarlijkse rapportage aan de minister over het Wmo-toezicht, geeft IGJ een beeld van het toezicht zelf en van aandachtspunten en aanbevelingen voor verbetering. In november van dit jaar drong de inspectie naar aanleiding van de rapportage van 2018 er op aan dat gemeenten vaart maken met het vormgeven van hun wettelijke verplichte toezichttaak in de Wmo. Het toezicht op de Wmo in Nederland zou niet overal van een gelijkwaardig en voldoende niveau zijn.
Toezicht in jeugdzorg
Het toezicht op de jeugdzorg is belegd bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)
Meeste gestelde vragen vanuit het sociaal domein worden beantwoordt op de website van de VGN
Kwaliteit in sociaal domein
Toezicht Sociaal Domein en Augeo Foundation hebben een gratis online oefencasus ontwikkeld om professionals te helpen: ‘Samen leren van calamiteiten’. Met een realistische casus en een handreiking voor nabespreking. Iedere keer bekeken vanuit het perspectief van een andere professional: de huisarts, de kinderopvang, de ggz, het onderwijs, de wijkteams enzovoort.
-
E-learning samen leren van calamiteiten
Hoe kun je als gemeente leren van een calamiteit, zoals de gewelddadige dood van een kind? Het Verwey-Jonker instituut schreef in het kader van het traject Vernieuwen van integraal toezicht in het sociaal domein een publicatie die gemeenten helpt bij het evalueren van een calamiteit.
- Meer informatie over de handreiking leren van een calamiteit of Website Verwey Jonker
Toezicht Sociaal Domein (TSD) en Integraal Werken in de Wijk (IWW) werken aan een zelfevaluatietool voor gemeenten en uitvoeringspartners. De zelfevaluatie geeft een beeld van welke weg de inwoner aflegt als hij zorg of ondersteuning nodig heeft en hoe de samenhang tussen de geleverde zorg of ondersteuning is. Het is een hulpmiddel dat gemeenten en partners in het sociaal domein ondersteunt bij het gesprek over wat goed gaat, wat beter kan en welke afspraken nodig zijn. Bij het opstellen van de onderwerpen in de tool is rekening gehouden met waar inspecties op toetsen (Toezichtkader Stelseltoezicht Jeugd en Toezichtkader Stelseltoezicht Volwassenen in het Sociaal Domein).
Informatie delen in sociaal domein
Het gebrekkig delen van informatie loopt als een rode draad door met name de calamiteitsonderzoeken van TSD. Het optimaal delen van informatie is een basisvoorwaarde voor het geven van passende zorg en ondersteuning aan kwetsbare burgers en gezinnen.
Veiligheid in sociaal domein
Veiligheidshuizen zijn netwerksamenwerkingsverbanden, die partners uit de strafrechtketen, de zorgketen, gemeentelijke partners en bestuur verbinden in de aanpak van complexe problematiek. Het doel van de samenwerking is het terugdringen van overlast, huiselijk geweld en criminaliteit. De ketenpartners signaleren problemen, bedenken oplossingen en voeren die samen uit. Werkprocessen worden op elkaar afgestemd, zodat strafrecht en zorg elkaar aanvullen. Ingezet wordt op gedragsverandering, recidivevermindering en verbetering van de kwaliteit van leven van de delinquent. Men gaat dadergericht, gebiedsgericht en probleemgericht te werk.In de Veiligheidshuizen participeren onder andere: Gemeenten, Politie, Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, Reclasseringsorganisaties en Welzijnsorganisaties.
Veelvoorkomende criminaliteit (ZSM)
Meer informatie over de samenwerking tussen zorg en veiligheid
Verward gedrag
Melden calamiteiten Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
Een calamiteit is “een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van een voorziening en die tot een ernstig schadelijk gevolg voor of de dood van een cliënt heeft geleid”. Geweld bij de verstrekking van een voorziening: seksueel binnendringen van het lichaam van of ontucht met een cliënt, alsmede lichamelijk en geestelijk geweld jegens een cliënt, door een beroepskracht dan wel door een andere cliënt met wie de cliënt gedurende het etmaal of een dagdeel in een accommodatie van een aanbieder verblijft. (Definitie Wet maatschappelijke ondersteuning 2015)
Aanbieders van maatschappelijke ondersteuning in Nederland zijn verplicht calamiteiten of geweld te melden bij de toezichthoudend ambtenaar van de gemeente. Deze rol en taak is binnen iedere gemeente verschillend belegd.
Op dit moment loopt een traject om de meldfunctie wettelijk te verankeren.
Melden calamiteiten jeugdzorg
Jeugdhulporganisaties, gecertificeerde instellingen, de Veilig Thuis organisaties en de Raad voor de Kinderbescherming zijn volgens de Jeugdwet verplicht calamiteiten bij de IGJ te melden.
